LULUs
Η χωροθέτηση τοπικά ανεπιθύμητων χρήσεων γης (LULUs - Locally Unwanted Land Uses) είναι ένα σημαντικό πρόβλημα της πολιτικής στον σύγχρονο βιομηχανικό κόσμο. Οι αποφάσεις για την χωροθέτηση τοπικά ανεπιθύμητων χρήσεων - εγκαταστάσεων (LULUs) συνήθως χαρακτηρίζονται από συγκρούσεις και αντιπαραθέσεις (NIMBYs - Not In My Back Yard) . Οι χρήσεις - εγκαταστάσεις αυτές, είναι απαραίτητες, για τα γενικότερα οφέλη που παράγονται για την κοινωνία. Αλλά σπάνια οι πολίτες θέλουν να τις έχουν δίπλα τους, εκεί που ζουν, εργάζονται ή δημιουργούν. Το φαινόμενο των LULUs έχει εξελιχθεί ως ένα βασικό, κοινό και μερικές φορές “κρυμμένο” αντικείμενο προβληματισμού για ένα μεγάλο εύρος επιστημονικών πεδίων, όπως ο χωρικός και αστικός σχεδιασμός, το δίκαιο, η οικονομία και η πολιτική επιστήμη, καθώς και για την πολιτική και αστική διακυβέρνηση (Popper 1983). Η προσπάθεια μελετητών γενίκευσης με απόδοση ορισμών στις παραπάνω δυσάρεστες χρήσεις, να τις κατηγοριοποιήσουν με τα χαρακτηριστικά τους, τόσο αυτές, όσο και τις αντιδράσεις που προκαλούν στις τοπικές κοινωνίες (NIMBYs ), είναι μεγάλη και διαχρονική. Η διεθνής, αλλά και ελληνική εμπειρία, μας δείχνει ότι η προσπάθεια γενίκευσης είναι δύσκολη. Η σχέση των LULUs και των NIMBYs είναι διπλής κατεύθυνσης, αφού μια δυσάρεστη χρήση, προκαλεί τις αντιδράσεις, αλλά και οι αντιδράσεις ορίζουν μια δυσάρεστη χρήση. Η χρήση ακρωνυμίων, για να περιγραφούν κυρίως το πλήθος των αντιδράσεων (NIMBYs) , σίγουρα δεν μπορεί να καλύψει όλο το εύρος των περιπτώσεων.
Ο όρος Locally Unwanted Land Uses (LULUs) αναφέρεται σε χρήσεις γης ή εγκαταστάσεις που μπορεί να είναι απαραίτητες ή επιθυμητές σε τοπικό ή εθνικό επίπεδο, αλλά θεωρούνται ανεπιθύμητες από πολλά άτομα ή κοινότητες που κατοικούν κοντά σε αυτές, εξ' αιτίας αρνητικών επιπτώσεων τους (Popper, 1983) Ως LULU μπορεί να χαρακτηριστεί κάθε χρήση γης απέναντι στην οποία εκδηλώνεται αντίσταση, είτε γιατί προωθεί αλλαγή της υφιστάμενης κατάστασης, είτε γιατί πιθανόν επηρεάζει κάποιον ή κάποιους αρνητικά σε τοπικό επίπεδο. (Popper, 1985) Μια χρήση ή εγκατάσταση μπορεί να χαρακτηριστεί ως LULU, ακόμα κι' αν τα άτομα που αντιδρούν σ' αυτή, δεν αποτελούν την πλειοψηφία, αλλά αντιπροσωπεύουν ένα σημαντικό όργανο της τοπικής κοινής γνώμης και ενδιαφέρονται αρκετά να σχηματίσουν έναν οργανισμό ή μια οργάνωση. Επίσης τα LULU μπορεί να είναι μικρής ή μεγάλης κλίμακας, χαμηλής ή υψηλής τεχνολογίας, υφιστάμενα ή προτεινόμενα (Popper,1983) Ο όρος επίσης δεν αναφέρεται μόνο σε προτεινόμενες χρήσεις, αλλά και σε ήδη υπάρχουσες, οι οποίες είναι εγκαταλελειμμένες ή υποχρησιμοποιούνται (Greenberg, Popper , Truelove, 2012) Ο Brion χαρακτηρίζει τα LULUs ως μια κατηγορία ευαίσθητων χρήσεων γης (Brion,1988)
Χαρακτηρίζονται ως ένα σύνολο χρήσεων γης, με το ενδεχόμενο δημιουργίας περιβαλλοντικών ή κοινωνικών διαταραχών (Nordenstam,1994) Τα LULUs χαρακτηρίζονται ως πιθανές απειλές για την περιβαλλοντική ασφάλεια και την οικονομική αξία του ακινήτου, σε γειτονικές κοινότητες. (Peyton,2007) Χαρακτηρίζονται ως χρήσεις γης ή έργα, τα οποία μπορεί να ικανοποιούν ισχυρές, μη τοπικές δημόσιες ανάγκες ή κάποια μορφή ιδιωτικής ζήτησης και προσφέρουν (ή φαίνεται να προσφέρουν) μεγάλα περιφερειακά ή εθνικά οφέλη. (Popper, 1983) Κατά το σχεδίασμά των χρήσεων γης, μία (LULU) είναι η χρήση γης που είναι χρήσιμη για την κοινωνία, αλλά αμφισβητήσιμη για τους γείτονές της. (wikipedia) Το αρκτικόλεξο LULU σημαίνει Τοπικά Ανεπιθύμητες Χρήσεις Γης, σε εγκαταστάσεις των οποίων η χωροθέτηση προκαλεί αντίσταση από τους κατοίκους της περιοχής....... Τα Lulus συνδέονται στενά με το πιο κοινό ακρωνύμιο NIMBY , ένας όρος που αναφέρεται στην κοινή στάση που λαμβάνεται από τους κατοίκους μιας περιοχής όταν έρχονται αντιμέτωπα με ένα LULU. (Michael K. Heiman) Οι τοπικές αντιστάσεις στον σχεδίασμά, τα ζητήματα των ονομαζόμενων LULU και NIMBY, είναι συνεχώς επίκαιρες δημιουργώντας πιέσεις, εντάσεις, συνεχείς αλλαγές στον σχεδίασμά και στην εφαρμογή του, τόσο στο τοπικό επίπεδο, όσο και στο σύνολο της αστικής περιφέρειας. Κανείς δεν θέλει ένα θορυβώδες αεροδρόμιο, μια φυλακή, ένα Χ.Υ.Τ.Α. κοντά στη γειτονιά του, όμως υπάρχει ανάγκη για ένα τέτοιο χώρο σε κάθε πόλη και ο σχεδιασμός καλείται να την χειριστεί (Ανδρικοπούλου, 2007) (Ανδρικοπούλου Ε., Γιαννακού Α., Καυκαλάς Γ., Πιτσιάβα-Λατινοπούλου 2007, Πόλη και Πολεοδομικές Πρακτικές, Εκδόσεις Κριτική, Αθήνα.)
Χαρακτηριστικά παραδείγματα LULUs είναι:
• Ενεργειακές υποδομές: χώροι απόθεσης πυρηνικών αποβλήτων, χώροι εξορύξεων, σταθμοί παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, γραμμές μετάδοσης ηλεκτρικής ενέργειας, φράγματα κ.λ.π.
• Υποδομές διαχείρισης αποβλήτων - απορριμμάτων : χώροι εναπόθεσης στερεών και υγρών αποβλήτων, χωματερές, αποτεφρωτήρες, κ.λ.π.
• Μεταφορικές υποδομές : αεροδρόμια, αυτοκινητόδρομοι, σιδηροδρομικές ή θαλάσσιες γραμμές για την μεταφορά επικίνδυνων υλικών.
• Κοινωνικές υποδομές : κέντρα αστέγων, κέντρα απεξάρτησης, κέντρα επανένταξης, ψυχιατρικές κλινικές κ.λ.π.
• Χρήσεις και εγκαταστάσεις κατοικίας : κοινωνική κατοικία, κατοικία χαμηλού οικονομικού επιπέδου.
• Φυλακές και χώροι κράτησης.
• Βιομηχανικές εγκαταστάσεις.
• Στρατιωτικές εγκαταστάσεις.
• Οίκοι ανοχής.
• Άλλες ειδικές χρήσεις - εγκαταστάσεις, όπως καζίνο, μεγάλα πολυκαταστήματα (malls) , αστυνομικά τμήματα, δημόσιες βιβλιοθήκες, γήπεδα και αθλητικές εγκαταστάσεις κ.λ.π.
• Ακόμη και καλές χρήσεις - εγκαταστάσεις, όπως των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (αιολικά, φωτοβολτα'ι'κά πάρκα, κ.λ.π.)
• ακόμη και χρήσεις επιπέδου γειτονιάς, όπως εκκλησίες, σχολεία, παιδικές χαρές. (Popper, 1983,1985 - Siedentop, 2010 - Kaya, Erol, 2012 - Rephann, 2000 - Μυστριώτη, 2010)
Ο χαρακτηρισμός μιας χρήσης ή εγκατάστασης ως LULU, αν και προέκυψε σαν αποτέλεσμα κάποιων αρνητικών κοινωνικών αντιδράσεων, υπάρχουν περιπτώσεις διαχρονικά ή και τοπικά, όπου ανεξαρτητοποιείται απ' αυτές. Συγκεκριμένα, πολλές από τις παραπάνω κατηγορίες χρήσεων - εγκαταστάσεων, χαρακτηρίζονται ως LULU, ανεξάρτητα αν προκαλούν ακόμη αντιδράσεις, ή ακόμη από τόπο σε τόπο. Παρατηρώντας τις αντιδράσεις διαχρονικά, αλλά και από τόπο σε τόπο, έχουμε περιπτώσεις στην Ελλάδα, που πολλές από τις παραπάνω χρήσεις - δραστηριότητες - εγκαταστάσεις, δεν αποτελούν LULU, αλλά αντίθετα ελκυστικές χρήσεις.